Chiński łazik Yutu-2 biorący udział w misji Chang’e 4 już od pół roku eksploruje krater Von Kármána znajdujący się po niewidocznej stronie Księżyca. Pokonał on dotychczas niewiele ponad 120 metrów, ale wystarczyło już to do zebrania wartościowych danych o geologicznej strukturze naszego satelity. Chińscy badacze opierając się na wynikach pracy łazika opublikowali na łamach magazynu „Nature” pracę, w której donoszą o odkryciu materiału pochodzącego z płaszcza Księżyca.
Badany krater jest częścią innego tworu zwanego Basenem Bieguna Południowego – Aitken, będącego największym basenem uderzeniowym w całym Układzie Słonecznym i najstarszą taką strukturą na powierzchni Srebrnego Globu. Jego średnica liczy sobie imponujące 2500 kilometrów, a głębokość sięga na 13 kilometrów. Naukowcy od wielu lat podejrzewają, że po uderzeniu w zamierzchłej przeszłości masywnego obiektu w Księżyc, skąd wziął się właśnie basen, na powierzchnię wyrzucone zostały fragmenty płaszcza.
Płaszcz jest warstwą oddzielającą skorupę od jądra Księżyca. Dotychczas dobrze zbadana została jedynie ta pierwsza, a jej rozpiętość ocenia się na 50 kilometrów. Skorupa bogata jest w plagioklazy oraz anortozyty. Budowa płaszcza mimo dziesiątek misji wysłanych na naszego satelitę, w tym astronautów, którzy przywieźli 382 kg próbek, pozostaje dalej zagadką.
Ocean magmy
W latach 70 XX wieku naukowcy wysnuli koncepcję, że bardzo dawno temu Księżyc pokrywał ocean magmy. Wystawiony na działanie lodowatej próżni stopniowo się ochładzał. Lżejsze minerały wypłynęły na powierzchnię, gdzie utworzyły bazaltowe morza, a te cięższe, jak pirokseny i oliwiny opadły na dno, gdzie uformowały płaszcz. Wydaje się, że dane zebrane podczas misji Chang’e 4 kierują nas w stronę potwierdzenia tej koncepcji.
Łazik Yutu-2 za pomocą spektrometru VNIS zebrał dane widmowe z równin Basenu Bieguna Południowego – Aitken i wchodzących w jego skład kraterów uderzeniowych. Interpretacja danych pozwoliła stwierdzić występowanie tam znacznej ilości oliwinów i mniejszej piroksenów, czyli minerałów, które zgodnie z hipotezą oceanu magmy mają tworzyć księżycowy płaszcz.
Zrozumienie składu księżycowego płaszcza jest kluczowe do określenia czy kiedykolwiek istniał tam ocean magmy, jak niegdyś postulowano. Ponadto pomoże nam to lepiej zrozumieć termiczną i magmową ewolucję Księżyca.
Ll Chuniai, Chińska Akademia Nauk
Nie jest to jeszcze oficjalne potwierdzenie hipotezy o płaszczu Księżyca bogatym w oliwiny i pirokseny. Chiński łazik Yutu-2 będzie musiał zebrać o wiele więcej danych spektralnych, aby potwierdzić swoje początkowe odkrycia. Jest to jednak bardzo obiecujący początek dla dalszych badań.
